การเปลี่ยนสีอัญมณีโดยการฉายรังสี

การนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการปรับปรุงเพิ่มประสิทธิภาพของอัญมณี โดยการปรับปรุงสีของอัญมณีมีหลายวิธี วิธีหนึ่งที่นิยมใช้กันมากคือ การฉายรังสี เนื่องจากอัญมณีมีแร่ธาตุอื่นปะปนอยู่ เช่น หยก มีสีเขียวเนื่องจากมีดครเมียม ซึงเป็นธาตุที่ดุูดกลืนแสงสีแดง น้ำเงิน และสีม่วง แต่ไม่ดูกลืนสีเขียว การฉายรังสีอัญมณี โดยทั่วไปใช้รังสีแกมมาจากโคบอลต์-60 (cobalt-60) รังสีแกมมาไปทำให้อิเล็กตรอนหลุดออกจากตำแหน่งเดิม ในโครงสร้างผลึกของพลอย การเปลี่ยนสีขึ้นกับตำแหน่งที่อิเล็กตรอน กลับคืนลงในโครงสร้างของผลึก และประจุของอะตอมที่อยู่ใกล้เคียง ซึ่งเป็นตัวกำหนดลักษณะการดูดกลืนแสง หรือการให้สีของผลึก

การปรับปรุงสีของอัญมณีโดยการฉายรังสี ไม่มีสิ่งที่รับประกันได้ในความสำเร็จ เนื่องจากไม่สามารถบอกได้ว่า รังสีจะเกิดผลกับเม็ดพลอยอย่างไร จะต้องมีธาตุที่ต้องการเจืออยู่ในปริมาณที่พอเหมาะ รังสีจะต้องไปเปลี่ยนตำแหน่งของอิเล็กตรอนให้ไปอยู่ในตำแหน่งที่พอดี จึงจะเกิดสีที่ต้องการ ตามปกติพลอยหลายชนิด จะนำมาทดลองเล็กน้อยก่อน เมื่อฉายรังสีจนได้สีที่ต้องการแล้ว จึงทำในปริมาณมาก